Περίληψη άρθρου:

Η απειλή των χιονοστιβάδων αυξάνεται λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αλλά η τεχνολογία χρησιμοποιείται για την προστασία των σκιέρ. Στο γαλλικό χιονοδρομικό κέντρο Val Thorens, ένα drone DJI Matrice 210 χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό ενός σκιέρ που παγιδεύτηκε κάτω από χιονοστιβάδα, σώζοντας τη ζωή του. Με την αύξηση του σκι σε ορεινές περιοχές και τον απρόβλεπτο χειμερινό καιρό, αναπτύσσονται και εφαρμόζονται τεχνολογίες όπως βελτιωμένα μοντέλα πρόβλεψης χιονοστιβάδων και νέος εξοπλισμός ασφαλείας. Αυτές οι εξελίξεις έχουν συμβάλει στο να παραμείνει σχετικά αμετάβλητος ο αριθμός των θανάτων από χιονοστιβάδες στην Ευρώπη παρά τους αυξημένους κινδύνους. Ο νέος εξοπλισμός, όπως το σακίδιο πλάτης Safeback SBX, έχει τη δυνατότητα να φέρει επανάσταση στην ασφάλεια από χιονοστιβάδα, παρέχοντας αέρα στα θαμμένα θύματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Κύρια σημεία του άρθρου:

• Η απειλή των χιονοστιβάδων αυξάνεται με την υπερθέρμανση του πλανήτη.
• Η τεχνολογία, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, χρησιμοποιείται για την προστασία των σκιέρ από τις χιονοστιβάδες.
• Μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν χρησιμοποιηθεί για την εύρεση και διάσωση ενός σκιέρ που θάφτηκε σε χιονοστιβάδα.
• Η πρόβλεψη χιονοστιβάδων έχει βελτιωθεί με τη χρήση μοντέλων προσομοίωσης χιονοστρώματος και μετεωρολογικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.
• Οι Ευρωπαϊκές Υπηρεσίες Προειδοποίησης Χιονοστιβάδων (EAWS) παρέχουν καθημερινή πρόγνωση χιονοστιβάδων για την περιοχή των Άλπεων.
• Ο εξοπλισμός ασφαλείας χιονοστιβάδων, όπως πομποδέκτες, ανιχνευτές και φτυάρια, έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητος από τη δεκαετία του 1970.

Αναλυτικά το άρθρο:

Η απειλή των χιονοστιβάδων αυξάνεται με την υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των σκιέρ εντός και εκτός πίστας.

Καθώς ο Olivier Gardet οδηγούσε το drone γύρω από το βουνό, ο συνάδελφός του, ο οποίος κοιτούσε μέσα από γυαλιά που ήταν συνδεδεμένα με την υπέρυθρη κάμερά του, μπορούσε να δει καθαρά τη χιονοστιβάδα: μια μακριά γλώσσα συντριμμιών, ορατή από απόσταση 2 χιλιομέτρων. Στη συνέχεια, παρατήρησε τη θερμική υπογραφή ενός ατόμου που κινούνταν σε αυτήν, σκάβοντας μανιωδώς στο ανακατεμένο χιόνι. "Πήρα τον ασύρματο", θυμάται ο Gardet, "και είπα στο κέντρο: "Πρέπει να υπάρχει κάποιος ζωντανός εκεί κάτω"".

Ως έμπειρος pisteur στο γαλλικό χιονοδρομικό κέντρο Val Thorens, η δουλειά του Gardet είναι να διατηρεί τις πίστες ασφαλείς. Εκείνη τη μέρα όμως είχε πολύ δουλειά να κάνει. "Είχε χιονίσει πολύ το προηγούμενο βράδυ και όλη τη νύχτα, οπότε είχαμε πολλά τηλεφωνήματα για χιονοστιβάδες", θυμάται. Στο πλαίσιο ενός πιλοτικού προγράμματος που είχε πρόσφατα ξεκινήσει, ο ίδιος και ο συνάδελφός του απαντούσαν σε ορισμένες από αυτές τις κλήσεις χρησιμοποιώντας την τελευταία προσθήκη στην εργαλειοθήκη τους για την ασφάλεια στις πίστες: ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος DJI Matrice 210. "Φυσικά, τις περισσότερες φορές, δεν υπάρχει τίποτα- οι χιονοστιβάδες δεν είναι πουθενά κοντά σε ανθρώπους", λέει ο Gardet. Αλλά στην περίπτωση αυτής της συγκεκριμένης κατολίσθησης, από το πίσω μέρος μιας κορυφής ύψους 2.804 μέτρων που ονομάζεται Pointe de la Masse, το drone απέδειξε αμέσως την αξία του.

Από τη λήψη της αρχικής ειδοποίησης μέσω ασυρμάτου έως την τοποθέτηση "ματιών" στα συντρίμμια, ο Gardet εκτιμά ότι η αποστολή ανίχνευσης διήρκεσε λιγότερο από ένα λεπτό - πολύ λιγότερο από ό,τι θα χρειαζόταν για την έρευνα μιας χιονοστιβάδας με παραδοσιακές μεθόδους. Οι πλησιέστεροι pisteurs εστάλησαν σε διπλάσιο χρόνο, και σε λιγότερο από επτά λεπτά αφότου σήμανε συναγερμός είχαν βγάλει τον ευγνώμονα σκιέρ, έναν 70χρονο Βέλγο, από το χιόνι.

Το πρωτοποριακό πρόγραμμα drone του Val Thorens -που ξεκίνησε το 2019, αλλά εξακολουθεί να είναι το μοναδικό στο είδος του- είναι μόνο ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι σκιέρ σε όλες τις Άλπεις αγκαλιάζουν τη νέα τεχνολογία για να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη απειλή των χιονοστιβάδων. Με την κλιματική κρίση να προκαλεί όλο και πιο άγριες διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες του χειμώνα, οι κατολισθήσεις γίνονται όλο και πιο δύσκολο να προβλεφθούν, σύμφωνα με τον Patrick Nairz της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Προειδοποίησης Χιονοστιβάδων (EAWS).

"Η κατάσταση αυτή τη στιγμή έχει γίνει πιο δύσκολη για τους υπεύθυνους πρόβλεψης χιονοστιβάδων", λέει. "Δεν βλέπουμε πια τόσο συχνά αυτές τις μακρές ψυχρές περιόδους, και στη συνέχεια βλέπουμε πιο συχνά βροχές ψηλά, οι οποίες οδηγούν στην ανάπτυξη αδύναμων στρωμάτων στη χιονοστιβάδα".

Ταυτόχρονα, ο αριθμός των ανθρώπων που κάνουν σκι σε ανεξέλεγκτα ορεινά εδάφη, όπου οι χιονοστιβάδες είναι πιο πιθανές, έχει αυξηθεί εκρηκτικά τα τελευταία 20 χρόνια. Τα φαρδύτερα σκι, τα οποία επιπλέουν καλύτερα στο χιόνι σε πούδρα, έχουν διευκολύνει τους λιγότερο έμπειρους σκιέρ να επιχειρούν εκτός της πεπατημένης πίστας, και παρόλο που η φύση της εξερεύνησης εκτός των ορίων των χιονοδρομικών κέντρων σημαίνει ότι είναι δύσκολο να βρεθούν στοιχεία για τον αριθμό των συμμετεχόντων, ο Nairz υποθέτει ότι στην Αυστρία, όπου εδρεύει, "υπάρχουν περίπου πέντε έως δέκα φορές περισσότεροι [σκιέρ backcountry] από ό,τι πριν από 20 χρόνια".

Τα στοιχεία για τις πωλήσεις εξοπλισμού δείχνουν επίσης ανοδική τάση. Στις ΗΠΑ, οι πωλήσεις του εξοπλισμού περιήγησης, που επιτρέπει στους σκιέρ να εξερευνήσουν περιοχές όπου δεν υπάρχουν αναβατήρες, έχουν αυξηθεί εκθετικά, καθιστώντας το το ταχύτερα αναπτυσσόμενο τμήμα της αγοράς την τελευταία δεκαετία. Ο κλάδος έλαβε περαιτέρω ώθηση κατά τη διάρκεια της έκρηξης της υπαίθριας άσκησης της πανδημίας, με τις πωλήσεις των αξεσουάρ backcountry να αυξάνονται κατά 150%, σύμφωνα με την Snowsports Industries America, έναν ερευνητικό φορέα. Στην Ευρώπη, όπου οι περισσότεροι αναβατήρες σκι ήταν κλειστοί για το μεγαλύτερο μέρος δύο χειμώνων, πολλά καταστήματα ξεπούλησαν τον εξοπλισμό σκι για περιήγηση.

Αυτοί οι παράγοντες αναμένεται να συνδυαστούν σε μια τέλεια καταιγίδα. Όμως, παρά την αυξανόμενη απρόβλεπτη φύση του χειμώνα και την αύξηση των χιονοδρόμων, ο αριθμός των θανάτων από χιονοστιβάδες στην Ευρώπη παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητος. Τα στοιχεία του EAWS δείχνουν ότι, αν και ο ετήσιος αριθμός των νεκρών παρουσιάζει διακυμάνσεις, ο μέσος όρος των 10 ετών παραμένει στατικός από τα μέσα της δεκαετίας του '90. "Ναι, είναι λίγο πολύ το ίδιο", λέει ο Patrick Nairz, "και αν ελέγξετε τα τελευταία 40 χρόνια ή τα τελευταία 20 χρόνια, υπάρχει στην πραγματικότητα μια πτωτική τάση".

Διάφορες τεχνολογίες έχουν συμβάλει σε αυτό, πιστεύει ο ίδιος, και κυρίως οι βελτιώσεις στην πρόβλεψη χιονοστιβάδων που αναλαμβάνουν ο ίδιος και οι συνάδελφοί του. "Στην αρχή, είχατε απλώς κάποιους παρατηρητές έξω στο πεδίο, οι οποίοι έσκαβαν λάκκους για να εξετάσουν τα προφίλ του χιονιού και πραγματοποιούσαν δοκιμές σταθερότητας. Στη συνέχεια τηλεφωνούσαν μέσω τηλεφώνου και σου έλεγαν για το χιόνι σε εκείνο το σημείο", λέει. Σήμερα, ωστόσο, οι προγνώστες εργάζονται με εξελιγμένα μοντέλα προσομοίωσης χιονοστρώματος, που τους επιτρέπουν να προβλέπουν τους κινδύνους με αυξανόμενη ακρίβεια σε όλες τις Άλπεις.

Τα μοντέλα βελτιώνονται χρόνο με το χρόνο, καθώς όλο και περισσότερα δεδομένα τροφοδοτούνται σε αυτά. Η άφιξη αυτόματων, ηλιακών μετεωρολογικών σταθμών τη δεκαετία του '90 ήταν ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός, επιτρέποντας την πρόσβαση σε δεδομένα καιρού σε πραγματικό χρόνο. Από το 2021, τα μοντέλα περιλαμβάνουν επίσης δεδομένα από ένα τεράστιο δίκτυο αδιάβροχων, ανοξείδωτων webcams, η παραγωγή των οποίων αναλύεται από την τεχνητή νοημοσύνη. "Κάθε 10 λεπτά λαμβάνετε μια εικόνα και το σύστημα ελέγχει με τεχνητή νοημοσύνη αν έχει αλλάξει κάτι και αν πρόκειται για χιονοστιβάδα ή όχι", λέει ο Nairz.

Το EAWS εξακολουθεί να λαμβάνει πληροφορίες από οδηγούς βουνού και άλλους παρατηρητές στο πεδίο, αλλά έχει δημιουργήσει έναν εξαιρετικά απλοποιημένο μηχανισμό μεταφόρτωσης. "Οποιοσδήποτε ερευνά το χιονοστρώμα μπορεί να σχεδιάσει ένα προφίλ χιονιού, να το ανεβάσει στην ιστοσελίδα μας και να είναι προσβάσιμο σε όλους". Όλα αυτά έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη μοντέλων χιονοστρώματος που "σχεδόν εκρήγνυνται", τα τελευταία χρόνια, λέει ο ίδιος. Οι Pisteurs και άλλοι έμπειροι σκιέρ μπορούν πλέον να σκάψουν ένα λάκκο οπουδήποτε, να δουν το προφίλ του χιονιού, "να τροφοδοτήσουν το σύστημα με αυτά τα δεδομένα και αυτό θα υπολογίσει την εξέλιξη της χιονοκάλυψης από εκείνο το σημείο για τις επόμενες 10 ημέρες".

Ίσως το πιο σημαντικό για τους απλούς λάτρεις των ορεινών διαδρομών, τα μοντέλα προσομοίωσης χιονοστρώματος επέτρεψαν τη δημιουργία αυτού που έχει γίνει η πιο χρησιμοποιούμενη υπηρεσία του EAWS: μια γενική πρόβλεψη χιονοστιβάδων για τις επόμενες 24 ώρες, η οποία δημοσιεύεται στις 5 μ.μ. κάθε μέρα καθ' όλη τη διάρκεια των χειμερινών μηνών. Καλύπτοντας ολόκληρη την περιοχή των Άλπεων και μεταφρασμένη σε πολλές γλώσσες, η πρόγνωση χρησιμοποιεί έναν χρωματιστό χάρτη θερμότητας για να εξηγήσει τον κίνδυνο χιονοστιβάδας (σε μια τυπική κλίμακα από το 1 έως το 5), καθώς και πέντε εύκολα κατανοητά εικονίδια που υποδεικνύουν τις αιτίες της πιθανής αστάθειας -όπως για παράδειγμα το νέο χιόνι ή το υγρό χιόνι- και τα συγκεκριμένα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να προσέξετε. Όπως σε κάθε αποτελεσματική επικοινωνία, η απλότητα είναι το κλειδί, λέει ο Nairz. "Δεν θέλουμε να δώσουμε τόσες πολλές πληροφορίες που οι άνθρωποι να μην μπορούν να τις επεξεργαστούν". Από τότε που ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια, η καθημερινή πρόβλεψη έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δημοφιλής. Ο ιστότοπος Avalanche.Report όπου δημοσιεύεται χρησιμοποιείται από 2 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χειμώνα.

Φυσικά, η ακριβέστερη και πιο προσιτή πρόγνωση είναι μόνο ένα στοιχείο της βελτίωσης της ασφάλειας από χιονοστιβάδες. "Υπάρχει επίσης καλύτερος εξοπλισμός και οι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι στις διασώσεις", λέει ο Nairz. Ο συνήθης εξοπλισμός ασφάλειας χιονοστιβάδων που φέρουν όλοι οι σκιέρ οπισθοχώρας - αποτελούμενος από έναν πομποδέκτη (που φοριέται στο σώμα και σας επιτρέπει να εντοπίζετε άλλους σκιέρ) καθώς και έναν πτυσσόμενο καθετήρα και ένα φτυάρι (που μεταφέρονται σε σακίδιο πλάτης, για να σας βοηθούν να εντοπίζετε και να ξεθάβετε τα θύματα)- έχει ουσιαστικά παραμείνει αμετάβλητος από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν οι πομποδέκτες τη δεκαετία του 1970. Οι αερόσακοι έκτακτης ανάγκης, οι οποίοι αυξάνουν τον όγκο του θύματος, βοηθώντας το να καταλήξει στην κορυφή οποιουδήποτε κινούμενου χιονιού, είναι κοινός τόπος για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Αλλά αυτόν τον χειμώνα θα κυκλοφορήσει ένα πραγματικά νέο -και ενδεχομένως επαναστατικό- κομμάτι εξοπλισμού ασφαλείας χιονοστιβάδας, που κατασκευάστηκε από τη νορβηγική νεοφυή εταιρεία Safeback.

Φοριέται σε ένα σακίδιο πλάτης, το Safeback SBX εξάγει αέρα από το χιόνι γύρω από ένα θαμμένο θύμα και τον διοχετεύει μέσω σωλήνων τοποθετημένων στον ώμο στην περιοχή γύρω από το πρόσωπό του. "Περίπου το 75% των θυμάτων χιονοστιβάδας πεθαίνουν από έλλειψη οξυγόνου ή ασφυξία", λέει ο Tor Berge, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Safeback. Αλλά ακόμη και στα συμπιεσμένα συντρίμμια μιας μεγάλης χιονοστιβάδας "μπορείτε να περιμένετε τουλάχιστον 50 τοις εκατό αέρα στο χιόνι" - που σημαίνει ότι υπάρχει αρκετός αέρας για να αναπνεύσει, αν ένας θαμμένος σκιέρ μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτόν. Η μεγαλύτερη μηχανική πρόκληση, λέει ο Berge, δεν ήταν η εύρεση ενός τρόπου εξαγωγής αέρα από το χιόνι, αλλά μάλλον ένας τρόπος ασφαλούς διαχείρισης των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα. "Αν βρίσκεστε κάτω από το χιόνι είναι σαν να αναπνέετε μέσα σε μια χάρτινη σακούλα. Εξαντλείς το οξυγόνο και το διαποτίζεις με το δικό σου CO2".

Τα περισσότερα θύματα χιονοστιβάδας ασφυκτιούν μέσα σε 15 λεπτά - ένα κρίσιμο χρονικό περιθώριο για τους διασώστες ή τους φίλους τους να τα ξεθάψουν. Ο Berge και οι συνιδρυτές του πιστεύουν ότι το SBX μπορεί να επεκτείνει αυτό το παράθυρο σε έως και 90 λεπτά. Αφού προσέγγισε το Κέντρο Αριστείας Επιχειρήσεων Ψυχρού Καιρού του ΝΑΤΟ με έδρα τη Νορβηγία, η Safeback κατέληξε να κερδίσει μια επιχορήγηση ανάπτυξης από το Υπουργείο Άμυνας της Νορβηγίας. Το SBX έχει δοκιμαστεί αυστηρά, τόσο στο σπίτι όσο και από τρίτους. Τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης κλινικής δοκιμής, από μια ανεξάρτητη ομάδα από το Ινστιτούτο Επείγουσας Ιατρικής των Ορεινών Περιοχών Eurac στην Ιταλία, αναμένεται να δημοσιευθούν αργότερα φέτος.

Βέβαια, όπως τόνισε ο Hermann Brugger, ένας από τους γιατρούς που εργάστηκαν στην εν λόγω μελέτη της Eurac, "καμία συσκευή δεν μπορεί ποτέ να εγγυηθεί την ασφάλεια σε μια χιονοστιβάδα". Το SBX της Safeback δεν μπορεί να προστατεύσει τα θύματα από τραύματα, για παράδειγμα, όπως και τα drones Gardet του Olivier δεν μπορούν να τα εμποδίσουν να θαφτούν. Αλλά η ελπίδα είναι, ότι όποια αστάθεια κι αν φέρει η κλιματική κρίση στα βουνά, και όσοι σκιέρ κι αν αποφασίσουν να τολμήσουν να βγουν στα ορεινά, τεχνολογίες όπως αυτές θα αναδειχθούν για να ανταποκριθούν στην πρόκληση της ασφάλειάς τους.

Πηγή: Skiing Is Getting Riskier